Lenfoma hastalarında semptom kümelemesi ve fonksiyonel duruma etkisi

Abstract

Bu araştırma, lenfoma hastalarında semptom kümelemesi ve fonksiyonel duruma etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma, Mayıs 2014–Haziran 2015 tarihleri arasında Akdeniz Üniversitesi Hastanesi Hematoloji Kliniği, Hematoloji Polikliniği ve Gündüz Kemoterapi Ünitesi'nde lenfoma nedeni ile takip ve tedavisi yapılan 109 hasta ile yapılmıştır. Veri toplama araçları olarak; kişisel bilgi formu, Memorial Semptom Tanılama Skalası ve Kronik Hastalık Tedavisinde Fonksiyonel Değerlendirme Ölçeği-Lenfoma (FACT-Lym) kullanılmıştır. Veriler araştırmacılar tarafından yüz yüze görüşme tekniği ile toplanmıştır. Verilerin analizinde SPSS 22.0 paket programı ile frekans, yüzdelik, aritmetik ortalama, iki ortalama arasındaki farkın önemlilik testi, Mann Whitney U Testi, tek yönlü varyans analizi (anova), Kruskal Wallis Varyans Analizi, Pearson Korelasyon Testi, Cronbach alfa iç tutarlık testi ve küme analizi kullanılmıştır. Araştırmaya katılan hastaların %73.4'ünün Non-Hodgkin Lenfoma, %58.7'sinin erkek, ortalama yaşın 49.43±17.021 olduğu bulunmuştur. Hastaların MSAS ölçeğinde en sık yaşadıkları psikolojik semptomların uyumada zorluk, kendini üzgün hissetme ve endişelenme; fiziksel semptomların ağrı, ağız kuruluğu ve bulantı olduğu bulunmuştur. FACT-Lym ölçeğinde ağrı, enerji düşüklüğü, kendini üzgün hissetme, durumunun daha kötüye gitmesinden endişelenme, çabuk yorulma ve vücudunun belirli yerlerinde ağrı sorunlarına bağlı hastaların fonksiyonel yaşamlarının olumsuz etkilendiği bulunmuştur. MSAS alt boyutları ile çalışma durumu arasındaki farklılık istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0.05). FACT-Lym Ölçeği alt boyutları ile uygulanan toplam kür sayısı, tanı süresi, yaş, eğitim durumu, alkol kullanma, metastaz durumu, bakıma destek olan kişilerin varlığı ve bakmakla yükümlü olunan kişilerin varlığı arasındaki farklılık istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0.05). MSAS ve FACT-Lym Ölçekleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olmadığı bulunmuştur (p>0.05). Küme analizi sonucunda MSAS ölçeğinin her bir alt boyutunda üç ana küme belirlenmiştir. Sıklık ve şiddet alt boyutlarında gastrointestinal sistem semptomları birinci kümelerde daha yoğun olarak toplanmıştır. Sıkıntı alt boyutunda ise fiziksel ve psikolojik semptomların düzenli olarak dağılımı mevcuttur. Araştırmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda, lenfoma hastalarının semptom yaşama sıklığı, şiddeti ve sıkıntısı arttıkça fonksiyonel durumlarının kötüleştiği ve semptom kümelemesine göre lenfoma hastalarının birden fazla fiziksel ve psikolojik semptomu bir arada yaşadıkları bulunmuştur.