Çitlembik (Celtis australis L.) genotiplerinin çimlenmesine ekim öncesi işlemlerin etkisi ve farklı yetiştirme ortamlarında fidan büyüme özelliklerinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışma, Antalya'nın Serik İlçesinde bulunan Celtis australis genotiplerinin çimlenmesine ekim öncesi işlemlerin etkisi ve farklı yetiştirme ortamlarındaki fidan büyüme özelliklerinin belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışma 2 aşamada gerçekleştirilmiş, ilk aşamada 5 genotipten alınan C. australis tohumlarına uygulanan ekim öncesi işlemlerin çimlenme özelliklerine olan etkisi tespit edilmiştir. Bu kapsamda sağlanan tohumların yarısı meyve etli, diğer yarısı ise meyve etleri tohumdan ayrılarak muhafaza edilmiş ve tohum dormansisinin meyve etine bağlı olarak değişim gösterip göstermediği saptanmıştır. Diğer bir uygulamada ise 60 ve 90 gün soğuk ıslak katlamada tutulan tohumların iki farklı çimlendirme ortamında (kağıt havlu ve torf) laboratuvar koşullarında çimlenme özellikleri belirlenmiştir. Bu denemeler süresince çimlenme oranı, çimlenme enerjisi, çimlenme indeksi, çimlenme oranlarının zamana göre değişimi, ortalama çimlenme süresi, kök uzunluğu, gövde uzunluğu, kök ve gövde kuru ağırlıkları tespit edilmiştir. Çimlenme testlerinde yapılan uygulamalar sonucunda C. australis tohumlarının tohum dormansisinin meyve etine bağlı olarak değişim göstermediği, katlama uygulanmayan tohumların çimlenmediği, bazı genotiplerde çimlendirme ortamlarına bağlı olarak çimlenme oranlarının değiştiği belirlenmiştir. En yüksek çimlenme oranı (%74,66) 90 gün +4°C'de katlamada kalan torf çimlendirme ortamında çimlenme testine tabi tutulan GT5 genotipinde tespit edilmiştir. Çalışmanın ikinci aşamasında C. australis tohumlarından elde edilen fidanların Torf+kum (2:1 hacimsel), Mantar Kompost atığı+kum (2:1 hacimsel), Torf+perlit (2:1 hacimsel) ve Tınlı toprak+çiftlik gübresi+kum (2:1:1 hacimsel) yetiştirme ortamlarında büyüme özellikleri belirlenmiştir. Deneme süresince bitki boyu, gövde çapı, yaprak sayısı, yan dal sayısı, kök ve gövde kuru ağırlıkları ile yaprak besin elementi içerikleri saptanmıştır. C. australis fidanları en iyi büyüme özelliklerini mantar kompost atığı+kum (2:1 hacimsel) ve Tınlı toprak+çiftlik gübresi+kum (2:1:1 hacimsel) yetiştirme ortamında göstermiş ve incelenen bitki büyüme özellikleri bakımından genotipler arasında önemli farklılıklar olduğu belirlenmiştir.