Bitkisel ve mikrobiyal kökenli preparatların kültür mantarı [Agaricus bisporus (Lange) Imbach]’nda yaş kabarcık (Mycogone perniciosa) ve kuru kabarcık (Verticillium fungicola) hastalık etmenlerine etkilerinin in vivo ve in vitro koşullarında değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışmada, ülkemiz kültür mantarı üretiminde önemli bir yere sahip olan Antalya ili Korkuteli ilçesinde mantar yetiştiriciliği yapılan alanlarda son zamanlarda önemli kayıplara yol açan yaş kabarcık (Mycogone perniciosa) ve kuru kabarcık (Verticillium fungicola) hastalıklarına karşı fungisitlere alternatif mücadele materyalleri kullanılması olanakları araştırılmıştır. Bu amaçla, mikrobiyal kaynaklı preparatlardan; Bacillius subtilis, Trichoderma harzianum ve bitkisel kaynaklı preparatlardan; Neemazal ve kekik yağının söz konusu hastalıklara karşı etkinlikleri test edilmiştir. Bu çalışmada, kullanılan mikrobiyal ve bitkisel kaynaklı preparatların kültür mantarlarında görülen bu iki önemli hastalık üzerine etkilerini belirlemek amacıyla in vivo ve in vitro koşullarında farklı dozları (1.00, 1.50 ve 2.00 ml/L) kullanılmıştır. Çalışmada elde edilen sonuçlara göre; Mevcut tüm uygulama ve dozları dikkate alındığında, kültür mantarı yaş kabarcık hastalık etmeni M. perniciosa'ya karşı in vivo koşullarıda uygulanan bitkisel kaynaklı preparatlardan Neemazal ve kekik yağı arasında, Neemazal'ın kullanılabilir en etkili preparatve en uygun dozunun ise 1.50 ml/L oldugu belirlenmiştir. Yaş kabarcık hastalığına karşı uygulanan mikrobiyal kaynaklı preparatlardan Bacillius subtilis ve Trichoderma harzianum arasında en etkili preparatın Bacillius subtilis olduğu belirlenmiştir. Bu preparatın en etkili dozunun da 1.50 ml/L olduğu tespit edilmiştir. Kuru kabarcık hastalık etmeni V. fungicola'ya karşı uygulanan bitkisel preparatlardan en etkili olarak Neemazal mikrobiyal kaynaklı preparatlardan ise T. harzianum olduğu saptanmıştır. Trichoderma harzianum'un 1.50 ml/L dozun en etkili doz olduğu belirlenmiştir. Neemazal preparatının 2.00 ml/L lik dozunun da hastalığın kontrolünü aynı derecede sağladığı tespit edilmiştir. Çalışmada kullanılan bitkisel ve mikrobiyal kaynaklı preparatların laboratuvar koşullarında da denemesi yapılmıştır. Yapılan denemelerde, bitkisel kaynaklı preparatlardan etkili maddeleri sırasıyla Azadrichta indica ve Origanum spp.'olan Neemazal ve kekik yağının in vitro koşullarında 1.00, 1.50 ve 2.00ml/L dozlarında söz konusu hastalık etmenlerine karşı etkili olduğu görülmüştür. Mikrobiyal kökenli B. subtilis ve T. harzianum preparatlarının 1.00, 1.50 ve 2.00 ml/L uygulama dozlarında in vitro koşullarında etkili olduğu saptanmıştır. Bu çalışmanın sonuçları bitki ve mikrobiyal kökenli materyallerin kültür mantarlarında önemli kayıplara yol açan kuru kabarcık ve yaş kabarcık hastalıklarını önlemede hâlihazırda yaygın olarak kullanılan fungisit Prokloraz Manganez kadar etkili olduğunu göstermiştir. Bu çalışma çevre ve insan sağlığı bakımından daha güvenli olan bu materyallerin mantardaki bu hastalıkların kontrolünde etkili bir şekilde kullanılabileceği ve fungisitlerin yerini alabilme potansiyeline sahip olduğunu göstermiştir.