Yapım ve yönetim açısından futbol sahaları : Türkiye’den uygulamalar

Abstract

Futbol oyunu sırasında yapılan ani manevralar ve oyuncuların ayakkabılarının sahaya uyguladığı yoğun mekanik baskılar neticesi ile sıkışan ve yıpranan alanların kendini yenileyebilmesi için biçim, sulama, havalandırma (verti drain), verti cut, üst ekim, kumlama, silindirleme, gübreleme gibi etkin bakım uygulamalarının yapılması gerekmektedir. Bu bakım çalışmaları seçilen çim türüne, iklim özelliklerine, alanın toprak yapısına göre değişmektedir. Bu çalışmanın amacı Türkiye'deki bazı futbol sahalarının yapım ve yönetim açısından incelenmesi ve mevcut durumun ortaya konması, tespit edilen problemler karşısında ise çözüm önerilerinin getirilmesidir. Bu çalışma kapsamında, 2011 Ekim-2012 Mayıs tarihleri arasında, farklı iklim özelliklerine sahip üç bölgeden seçilen futbol sahaları incelenmiştir. Bu kapsamda Ankara 19 Mayıs Stadyumu, Ordu 19 Eylül Stadyumu, Antalya ilinden ise Mardan Stadyumu, IC Santai Otel Futbol Sahası, Rixos Lares Park Otel Futbol Sahası ve Papillon Hotel Spor Merkezi Futbol Sahası çalışma alanı olarak seçilmiştir. Seçilen sahaların; toprak ve sulama suyu özellikleri, kök derinliği ve keçe tabakası, çim ile kaplı alan oranı, kullanılan çim türü, çim sıklığı, yabancı ot oranı, biçim yüksekliği, genel çim kalitesi, yüzey sertliği, toprak sıcaklığı, toprak nemi, mevcut drenaj sistemi ve yapılan bakım çalışmaları incelenmiştir. Çalışma sonucunda; araştırılan tüm sahaların Fifa standartlarına uygun saha boyutlarında, klasik yer altı drenaj sistemine ve otomatik pop-up yağmurlama sulama sistemine sahip oldukları saptanmıştır. Ankara 19 Mayıs ve Ordu 19 Eylül stadyumlarında Poa pratensis, Lolium perenne ve Festuca rubra rubra türlerinden oluşan serin iklim çim karışımı, Antalya'daki çalışma sahalarında 'Tifway 419' hibrit bermuda çimi çeşidi kullanılmıştır. Araştırılan sahaların tamamının yüzey sertliğinin ideal sertlik derecelerinin % 5-10 üstünde olduğu ve penaltı bölgesinin sahanın en sert bölümü olduğu tespit edilmiştir. Ankara ve Ordu ilindeki çalışma sahalarında keçe tabakası kalınlığı ortalama 0.5-1.0 cm, Antalya ili çalışma sahalarında bu tabakanın kalınlığı 0.5-1.45 cm arasında bulunmuştur. Antalya ilinde yapılan bakım çalışmaları ile keçe tabakası kontrol altına alındığından problem oluşturacak kalınlıkta sürekli bir keçe tabakası saptanmamıştır. Genel olarak tüm sahalarda en yüksek kök uzunluk değerleri Ekim ayında tespit edilmiş olup, Aralık ayına gelindiğinde değerler özellikle penaltı bölgesinde önemli ölçüde azalmıştır. Sahaların büyük bir kısmında fosfor oranının oldukça yüksek buna karşılık potasyum seviyesinin yetersiz olduğu bulunmuştur. Saha çim kalitesinin en yüksek Ekim ayında olduğu, Aralık ayında çim kalitesinin oldukça düştüğü saptanmıştır. En düşük çim kalitesi penaltı ve ardından korner bölgelerinde saptanmıştır. Genel olarak sahalarda çim ile kaplı alan oranı ortalama % 80-90 civarında bulunmuştur. Antalya ili çalışma sahalarında çim örtüsü ile kaplı alan oranının Ankara ve Ordu sahalarından daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Ordu 19 Eylül stadyumu hariç sahaların bakım ve yönetiminden sorumlu olan teknik personelin Ziraat fakültesinin ziraat mühendisi ve peyzaj mimarlığı bölümlerinden mezun oldukları saptanmıştır. Sonuç olarak, futbol sahalarının yapım ve yönetiminde güncel teknolojilerden faydalanılmalı, sahalar tesis edildikten sonra ise bakım uygulamaları çim yetiştiriciliği ve bakımı konusunda eğitim almış teknik personeller tarafından düzenli olarak yapılmalıdır. Ayrıca, Fifa tarafından belirlenen performans ölçümleri (saha yüzey sertliği, toprak nem içeriği vb) düzenli yapılarak çim sahanın bu sporun gerektirdiği koşulları ne ölçüde karşıladığı ortaya konulmalıdır.