Türkiye’de iç göç hareketleri ve göçün eğitim üzerindeki etkisi : bir durum çalışması

Abstract

Türkiye'de 1950'li yıllarla birlikte başlayan büyük kentlere yönelik göç dalgaları, bu kentlerde büyük sorunların yaşanmasını da beraberinde getirmiştir. En önde gelen sorunlar ise özellikle okul çağında göç yaşamak zorunda kalan çocukların ve onların ailelerinin yaşadığı birtakım sorunlardır. Bunun yanında yoğun olarak göç alan bölgelerde çalışan öğretmen ve okul yöneticilerinin yaşadıkları sorunlar giderek artmaktadır. Ülkede az gelişmiş bölgelerden iş olanaklarının daha geniş olduğu turizm, sanayi ve ticaret merkezlerine yoğun bir göç yaşandığı görülmektedir. Yoğun göç alan şehirlerden biri de Antalya'dır. Bu araştırmanın amacı, Antalya iline göç etmiş çocukların yaşadıkları sorunları, bu öğrencilerin ailelerinin yaşadıkları sorunları, öğretmenlerin ve yöneticilerin okullarda yaşadıkları sorunları belirlemektir. Araştırma bütüncül çoklu durum deseninde nitel bir çalışma olmuştur. Buna uygun olarak araştırma İsmail Hakkı Kaya İlkokulu, Demirgül İlkokulu, Baraj İlkokulu, Şehit Kahraman Çelikbaş İlkokulu ve 80. Yıl Cumhuriyet İlkokulu'nda geçmiştir. Araştırmanın evrenini, Antalya'nın Kepez ilçesindeki bu okullarda görevli 5 okul müdürü, 23 öğretmen (4. sınıf öğretmeni) ile bu okullarda öğrenim gören 487 öğrenci (4. sınıf öğrencisi) ve bu öğrencilerin velileri oluşturmuştur. Araştırmanın çalışma grubunu bu ölçüte uyan ve gönüllülük esasına göre seçilen 5 okul müdürü, 23 öğretmen (4. sınıf öğretmeni), 8 öğrenci (4. sınıf öğrencisi) ve 5 veli oluşturmuştur. Bu çalışmada veri toplama yöntemi olarak bireysel görüşme, odak grup görüşme ve doküman analizi kullanılmıştır. Veri toplama araçları olarak, açık uçlu sorulara dayanan yarı yapılandırılmış bireysel görüşme ve odak grup görüşme formları ve doküman analizi için öğrencilerin göçe ilişkin çizimleri kullanılmıştır. Veri toplama araçlarının da özellikleri dikkate alınarak veriler frekans ve yüzde analizi ile incelenmiştir. Bu veri analizine dayanarak araştırmanın bulgu ve yorumları oluşturulmuştur. Araştırmanın sonucuna dayalı olarak önerilerde bulunulmuştur. Araştırmada yönetici görüşlerine göre elde edilen sonuçlardan bazılarına göre, bölgenin yoğun olarak göç alması ve bölgedeki siyasi sorunların da okula yansıması nedeniyle okulda kavga, şiddet, küfür etme, hırsızlık vb. disiplin sorunları yaşanmaktadır. Göçle gelen öğrencilerin akademik başarıları düşüktür. Göç yaşayan öğrenciler etnik kökeninden dolayı ayrımcılığa uğramakta ve uyum sorunları yaşamaktadır. Velilerin çoğunun Türkçe'yi iyi bilmemesi nedeniyle velilerle iletişim eksiklikleri yaşanmaktadır. Öğretmenler bu okullarda güvenlik sorunları sebebiyle kalmak istememektedirler. Bu nedenle performansları düşebilmektedir. Yöneticilerin yaşanan sorunlara yönelik önerilerinden "İnsanlar arasındaki ayrımcı düşünce bitirilmelidir." önerisini yoğun olarak belirttikleri görülmüştür. Öğretmen görüşlerine göre elde edilen sonuçlardan bazılarına göre, bölgenin çok fazla göç alması sebebiyle öğretmenler Antalya'nın diğer bölgelerine göre zor şartlarda görev yapmaktadırlar. Bu bölgelerdeki okullarda donanım eksikliği yaşanmaktadır. Öğretmenler göç yaşayan ailelerle iletişim sorunu yaşamaktadır. Veliler çocuğuna ve okula karşı ilgisiz davranmaktadır. Öğretmenlere göre okulun akademik başarı durumu düşüktür. Öğrenciler uyum sorunu yaşamakta ve bunun sonucunda saldırgan ve içe kapanık davranışlar göstermektedirler. Göç eden aileler maddi sıkıntılar yaşamaktadırlar. Bu yüzden çocukları küçük yaşta çalıştırmaktadırlar. Çocuklar okula devamsızlık yapmakta ve başarıları düşmektedir. Öğrenciler Türkçe'ye hâkim olamama nedeniyle dil sorunları yaşamaktadır. Yaşanan sorunlar öğretmenlerin iş doyumunun azalmasına ve bu bölge okullarından tayin isteyip ayrılmalarına neden olmaktadır. Öğretmenler sorunlara yönelik "Göç yaşamış aileler seminer vb. çeşitli faaliyetlerle eğitilmelidir." görüşünü dile getirmişlerdir. Öğrenci görüşlerine göre elde edilen sonuçlardan bazılarına göre, öğrencilerin eski arkadaş ve öğretmenlerini özledikleri görülmektedir. Göç eden öğrenciler okulda sosyal etkinliklere katılamamaktadır. Okula ilk geldikleri zaman akademik başarıları düşmektedir. Arkadaş ortamında kavga, küfür etme gibi olumsuz davranışlar görmektedir. Diğer arkadaşları tarafından alaya alınmakta ve dışlanmaktadırlar. Bu nedenle çekingenlik yaşayarak yalnızlık hissetmektedirler. Bu öğrencilerin okula uyum sağlamaları diğerlerine göre daha zor olmaktadır. Maddi sıkıntılar nedeniyle aileye katkıda bulunmak için çalışmayı düşünmektedirler. Veli görüşlerine göre elde edilen sonuçlardan bazılarına göre, okulda okul çevresinde madde bağımlısı öğrenci ve gruplar bulunmaktadır. Göç alan bölgelerdeki okullarda eğitim imkânları yeterli değildir. Öğrenciler arkadaş ortamında kavga, şiddet küfür vb. olaylara tanık olmaktadırlar. Velilere göre çocukları uyum sorunu ve yalnızlık yaşamaktadır. Velilerin çalışmak ve iş bulmak amacıyla göç ettikleri belirlenmiştir. Veliler çocuklarından iyi bir meslek sahibi olmalarını beklemektedirler. Veliler tarafından yoğun olarak sorunlarla ilgili olarak "Öğrencilere yönelik sosyal etkinlikler yapılmalıdır." önerisi belirtilmiştir.