Hedef maliyetleme çerçevesinde çağdaş maliyet yöntemlerinin maliyet etkinliği boyutunda entegrasyonu ve konaklama işletmelerinde uygulanması

Abstract

Küreselleşme ile birlikte ortaya çıkan ekonomik ve teknolojik değişim ve gelişmeler, ekonomik sınırların ortadan kalkması sonucu rekabetin küresel boyut kazanması, tüketici istek ve beklentilerindeki hızlı değişimler, bilgisayar teknolojilerindeki değişim sonucu bilgisayar destekli esnek üretim sistemleri, tam zamanında üretim, bilgisayar destekli tasarım gibi yeni üretim teknolojilerinin ve kontrol faaliyetlerinin gelişimi işletmelerin fiyat belirleme üzerindeki kontrol gücünü yitirmesine ve fiyatın piyasada belirlenmesine neden olmuştur. Ayrıca hissedarların kar beklentileri işletmelerin kar üzerindeki kontrol gücünü de yitirmelerine neden olarak kontrol edebilecekleri tek değişkenin maliyetler olması ile sonuçlanmıştır. Tüm bu gelişim ve değişimler hem işletme yöneticilerini hem de akademisyenleri çağdaş maliyet yöntemleri arayışına itmiştir. Dünya genelinde yaşanan bu değişim ve gelişmelerden konaklama işletmeleri de etkilenmektedir. Konaklama işletmelerinin doluluk oranlarını artırmak amacıyla tur operatörlerinin fiyat baskısı, hissedarları memnun etmek amacıyla oluşan kar baskısı, konaklama işletmelerinin fiyat ve kar üzerindeki kontrol güçlerini tamamen kaybetmelerine neden olmaktadır. Konaklama işletmelerinin kendi kontrolleri altındaki maliyetleri etkin bir şekilde yönetebilmeleri diğer bir deyişle maliyet etkinliği ve minimizasyonu sağlamaları ve böylece hem müşteri istek ve beklentilerini kaliteden ödün vermeden istenilen fiyat ve özelliklerde sunmaları hem de karlılıklarını artırarak hissedarlarını memnun etmeleri gerekmektedir. Bu amaçları gerçekleştirmeleri çağdaş maliyet yöntemlerinden biri olan hedef maliyetleme yöntemini diğer çağdaş yöntemlerle birlikte kullanmalarına bağlı olmaktadır. Bu çalışmanın amacı, konaklama işletmelerinin yaşanan değişim ve gelişmelere uyum sağlaması ve hem müşterilerin hem de hissedarların istek ve beklentileri karşılayarak karlılıklarını artırmak için hedef maliyetleme yöntemini diğer çağdaş maliyet yöntemleri ile birlikte uygulayarak hizmet üretiminde yüksek kalite, düşük maliyet ve kısa zaman hedeflerini eşzamanlı olarak gerçekleştirmesini ve maliyet etkinliği sağlamasını ortaya koymaktır. Bu amaçla Antalya'da faaliyet gösteren 5 yıldızlı bir konaklama işletmesinde çalışmanın uygulaması gerçekleştirilmiştir. Çalışmada, 5 yıldızlı bir konaklama işletmesinin üretim maliyetleri, hedef maliyetleme yöntemi ile birlikte değer analizi ve kaizen maliyetleme entegre edilerek belirlenmiştir. Hizmet fonksiyonlarının görece önemi 382 otel müşterisine değer analizi uygulanarak belirlenmiştir. Üç yöntemin entegrasyonu ile işletmenin 2014 yılında hedef kara ulaşmak için toplam 1.091.877 TL maliyet minimizasyonuna gitmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.