LYRBE agorası

Abstract

Side'nin 23 km kuzeydoğusunda yer alan Lyrbe kenti Manavgat ilçesine bağlı Bucak Şeyhler köyünün 5 km kuzeyindeki bir tepe üzerinde bulunmaktadır. 1800'lü yıllardan başlayarak pek çok araştırmacı tarafından gezilerek hakkında kısa bilgiler verilmiş olan kent hamam, tapınak, kilise gibi pek çok yapının yanı sıra çok iyi durumda korunmuş olan agorası ile Pamphylia kentleri arasında önemli bir yere sahiptir. Tepelik alanın en merkezi bölümüne yerleştirilmiş olan agora hem konumu hem de mimarisi ile kentin en önemli yapısı durumundadır. Erken Roma Dönemi'nden başlayarak Bizans Dönemi sonlarına kadar kesintisiz biçimde kullanıldığı anlaşılan agora söz konusu dönemlerde aralıklarla onarımlar ve eklemeler geçirmiş bu nedenle günümüze iyi durumda korunarak gelmiştir. Düzenli dörtgen planlı ve çok katlı olan Lyrbe Agorası mimari açıdan çok güçlü bir Hellenistik etkiye sahiptir. Figürlü mozaikler, bosajlı bloklar, kalp sütunlar, aksial aralığa 3 metop yerleştirilmesi, 3 tamburdan oluşan ve yüzeysel olarak işlenmiş 20 yivli Dor sütunları ile Dor ve İon mimari elemanlarının birlikte kullanılması gibi uygulamalarla söz konusu Hellenistik etkiler rahatlıkla anlaşılabilmektedir. Hellenistik özelliklerin yanı sıra agora genelinde gözlemlenen İon kymationlarında kullanılan ok uçları, "S" profilli konsollu geisonlar, dikdörtgen destekli yarım sütunlar, dolu yivler, rozetli metoplar ve kemer kullanımının fazlalığı gibi mimari uygulamalar ise yapım tarihi konusunda Erken Roma Dönemi'ni işaret etmektedir. Tüm bu mimari özellikler birlikte değerlendirildiğinde tek bir inşa evresine sahip olduğu anlaşılan agorayı genel olarak Hellenistik Dönem'in gelenekselci özelliklerini içinde barındıran İmparatorluğun erken dönemlerine; M. S. 1. yüzyılın ilk çeyreğine tarihlemek mümkündür.