Örgütsel yaşamda sessizlik olgusu: Akademik örgütlerde biçimsel gruplardaki sessizlik üzerine nitel bir araştırma

Abstract

Bu çalışma, akademik örgütlerde biçimsel gruplardaki sessizlik davranışının öncüllerinin ve anlamlarının açığa çıkarılmasını amaçlamaktadır. Bu doğrultuda nitel araştırma yöntemlerinden olgubilim yaklaşımı benimsenerek, söz konusu spesifik bağlamda sessizliği tecrübe etmiş 36 öğretim üyesinin (profesör, doçent ve yardımcı doçent) katılımıyla derin ve geniş kapsamlı bir inceleme gerçekleştirilmiştir. Bu noktada temel veri geliştirme aracı olarak yarı yapılandırılmış derinlemesine mülakat tekniğine başvurulmuştur. Ayrıca veri zenginliği sağlayabilmek adına verilerin çeşitlendirilmesi yoluna gidilerek gözlem, ön görüşme ve doküman incelemesi gibi veri toplama araçları da kullanılmıştır. Elde edilen bulgular akademik örgütlerde biçimsel gruplardaki sessizliğin psikolojik (risk algısı, etkili olmayacağı inancı ve kendini gizleme niyeti), sosyo-kültürel (sosyal öğrenme ve toplum kültürü), bireysel (taktik sergileme eğilimi, örgütsel pozisyon ve deneyim düzeyi), durumsal (toplantının atmosferine ve gündemine ilişkin özellikler), yönetsel (yönetim anlayışı, kararların dayatılması, ekipçilik anlayışı ve oybirliği beklentisi), örgütsel bağlama (bireyler arası ilişki, grup ve güç dinamikleri) ve sisteme ilişkin (yükseköğretim sistemi) faktörlere bağlı olarak geliştiğini ortaya koymuştur. Diğer taraftan araştırma verilerinin içine gömülü olan anlamlar kazılarak tümevarımsal değerlendirmelerde bulunulmuş ve akademik örgütlerde biçimsel gruplardaki sessizliğin politik bir davranış biçimini yansıttığı sonucuna varılmıştır. Bu çerçevede söz konusu çalışma, spesifik bağlamına özgü güçlü tespitleriyle örgütsel yaşamdaki sessizlik olgusuna yönelik özgün tanımlamalar ve farklı anlayışlar geliştirmiştir. Bu anlamda daha sonraki çalışmalara rehberlik edebilecek önemli ipuçları sağlamakta, ayrıca konuya ilişkin araştırılmayı bekleyen birtakım yeni sorulara da ışık tutmaktadır.