Antalya doğal florasından toplanan düğmeli yonca (Medicago orbicularis L.)’nın morfolojik ve moleküler karakterizasyonu

Abstract

Bu çalışma, Antalya dogal florasından toplanan ve özellikle mera alanları için önem teşkil eden tek yıllık yonca türlerinden Dügmeli yonca (Medicago orbicularis L.)'nın morfolojik ve moleküler karakterizasyonunu yapmak amacıyla yürütülmüştür. Toplama çalışmaları sonucunda 45 Medicago orbicularis L. genotipi belirlenmiştir. Genotiplerin bulundugu noktaların GPS ile koordinatları belirlenmiş, kültür koşullarında ve doğal yaşam alanlarında bazı tarımsal özellikleri incelenmiştir. Ayrıca genotiplerin morfolojik ve moleküler karakterizasyonu yapılmıştır. Materyal olarak kullanılan 45 Medicago orbicularis L. genotipi 2 yıl süreyle tarla denemesine alınmıştır. Materyalin ekimi, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Tarla Bitkileri Bölümü deneme alanında, tesadüf blokları deneme deseninde iki tekerrürlü olarak her genotip 20 Ocak olacak şekilde yapılmıştır. Ekimde her ocağa üç tohum atılmış, çıkışlar sağlandıktan sonra seyreltme yapılarak tek bitki bırakılmıştır. Ekim işlemi sıra arası 1 m ve sıra üzeri 0.5 m olacak şekilde düzenlenmiştir. Araştırma sonucunda, Medicago orbicularis L. türünün verim potansiyelleri ortaya konmuş ve genetik ilişkileri saptanmıştır. Elde edilen veriler değerlendirildiğinde Medicago orbicularis L. türünün Antalya doğal florasında 6-1223 m aralığında bulunduğu tespit edilmiştir. M orbicularis L. genotiplerinin doğal florada alınan gözlem ve ölçümlerinde bütün genotiplerde büyüme şekli yatık, çiçek rengi sarı olarak belirlenmiştir. Genotiplerin yaprakçık eni 2.5-11.0 mm, yaprakçık boyu 4.0-16.5 mm, yaprakta ve baklada tüylülük 1-3 değerleri arasında, bitki boyu 18.0-58.4 cm, bitkide bakla sayısı 2.5-46.0 adet arasında değiştiği gözlenmiştir. Tarla denemelerinin iki yıllık ortalamalarında incelenen özelliklerde büyüme şekli ve çiçek rengi doğal florayla benzer şekilde yatık ve sarı olarak tespit edilmiştir. Bakla kıvrım yönünün bütün genotiplerde ters saat, yaprakçık şekli orbicular, bakla şeklinin lentiform şeklinde oldugu belirlenmiştir. Genotipler yeniden sürme özelliği göstermemişlerdir. İncelenen diğer özelliklerde ise yaprakçık eni 8.3-14.1 mm, yaprakçık boyu 10.6-15.4 mm, bitki boyu 35.1-73.2 cm, bitkide bakla sayısı 117.5-767.0 adet, boğum arası uzunluğu 3.6-6.9 cm, % 50 çiçeklenme gün sayısı 139.5-161.0 gün, tam çiçeklenme gün sayısı 147.5-169.5 gün, son çiçeklenme tarihi 184.0-215.5 gün, ekimden ilk olgun bakla oluşumuna kadar geçen gün sayısı 168.0-194.5 gün, ekimden son olgun bakla oluşumuna kadar geçen gün sayısı 198.0-222.5 gün, bitki ömrü 210.5-239.5 gün, 1000 dane ağırlığı 1.70-3.60 g, bakla kıvrım sayısı 3.2-4.3 adet, baklada tane sayısı 12.0-17.9 adet, bakla ağırlığı 0.107-0.256 g, bakla kabuğu kalınlığı 2.0-3.6 mm, yeşil ot verimi 134.1-655.0 g/bitki, kuru ot verimi 37.6-173.3 g/bitki, kes verimi 57.1-355.7 g/bitki, tohum verimi 5.8-20.8 g/bitki, yaprakta ve baklada tüylülük 1-2 değerleri arasında değiştiği saptanmıştır. Moleküler veriler incelendiğinde Medicago orbicularis L. genotiplerinin çok sayıda ana ve alt grup oluşturduğu belirlenmiştir.