Antalya posta müzesi

Abstract

20. yüzyılın ikinci yarısında özellikle gelişmiş ülkelerden başlayarak yükselentoplumsal refah, beraberinde yeni müzeler gibi kültürel ihtiyaçlar getirmiştir. Bu gelişimiyakalamayı hedefleyen ülkemizde de müzecilik alanında yenilikler, tematik müzelerinarttırılması ile başlayabilir. Türkiye'de tüm tematik müzeler gibi posta müzeleri de henüzbaşlangıç aşamasındadır. İstanbul'da 2000 yılında açılan Sirkeci PTT Müzesi ve Ankara'da2002 yılında açılan Türk Telekom İletişim Müzesi, konu ile ilgili Türkiye'deki örneklerdir.Bu çalışmada önerilen Antalya Posta Müzesi de Türkiye'nin müzecilik alanında gelişmesine,Antalya gibi iç ve dış turizmin yoğun olduğu bir kentin olanaklarıyla büyük katkısağlayacaktır. Bu çalışmada bahsi geçen müzenin niteliği, misyonu ve vizyonu tartışılmıştır.Bu bağlamda Türkiye ve Antalya posta tarihi irdelenmiş, müzecilik çalışmasının kapsamı veiçeriği için bir altlık oluşturulduktan sonra mevcut örnekler temel alınarak, Antalya PostaMüzesi'nin olası ihtiyaçları doğrultusunda bir müze önerisi yapılmıştır.Türkiye'nin posta tarihi, temellerinin dayandığı Osmanlı Dönemi ile başlatılmalıdır.Osmanlı Devleti'nde sistemli haberleşme faaliyetleri, devletin kuruluşu ile başlayangeleneksel `Ulak-Menzilhane' sistemi ile başlar. Değişik dönemlerde, büyük oranda devletinyönetimsel ihtiyaçları doğrultusunda geliştirilen bu sistem, 1840 yılında ilk Posta Nezareti'ninkurulup sivillere de hizmet veren bir posta teşkilatına geçilmesiyle terk edilmiştir. 1854yılında ilk defa telgraf sistemi, 1881 yılında ise ilk telefon sistemi kurulmuştur. MilliMücadele döneminde ordunun ihtiyaçları doğrultusunda oluşturulan Posta ve Telgraf Bürosu,savaşın kazanılmasından sonra yeniden organize edilerek Dahiliye Vekaleti'ne (İçişleriBakanlığı) bağlı bir PTT kurumu oluşturulmuş, çeşitli gelişmeler ve değişiklikler ilegünümüze kadar gelmiştir.Antalya kentinin posta tarihi de genel hatlarıyla Türkiye posta tarihi ile paraleldir.Osmanlı döneminde posta teşkilatının kuruluşuna kadar Antalya'da sivil haberleşme oldukçakısıtlıdır. En geç 1874 yılında Antalya'da bir telgrafhanenin kurulması ve yine budönemlerden itibaren arabalı posta taşımacılığına geçilmesi ve deniz yollarının aktifleşmesiile Antalya kentinin Anadolu posta ağı içerisindeki yeri belirginleşmeye başlamıştır. 1905yılında, Trablusgarp ile iletişimin sağlanabilmesi için Antalya yakınlarındaki Patara'ya,ülkenin ilk telsiz telgraf istasyonu kurulmuştur. İtalyan işgali döneminde Antalya'da birpostane binası yapılmıştır ve Milli Mücadele döneminde, iletişim sistemi içinde Antalya'nınvarlığı belirginleşmiştir. 1936 yılında Burdur'a tren yolunun gelmesinden sonra Antalya-Burdur arasında işletilen posta hizmetleri, tren seferlerine göre düzenlenmiştir ve bu dönemdeAntalya ve ilçeleri arasında telgraf ağı yaygınlaşmıştır. Antalya 1948 yılında şehirlerarasıxitelefon ağına bağlanmıştır. 1987 yılına kadar Isparta PTT Bölge Başmüdürlüğü'ne bağlı olanAntalya Postanesi, bu tarihten sonra idari olarak bağımsızlaşmıştır.Günümüzde müzeler kurumsal kimlikleri ile öne çıkan bilimsel, kültürel ve eğitselhizmetlerin sunulduğu enstitüler haline gelmeye başlamıştır. Dünyada, posta tarihi ile ilgilitematik müzeler genellikle telekomünikasyon, filateli ya da posta müzeleri olarak branşlaşmışdurumdadırlar. Özellikle gelişmiş ülkelerde posta müzelerinin kurumsallaşma aşamasınıtamamladıktan sonra gelişimlerinin hızlandığı gözlenir. Birçoğu restore edilip müze işleviverilen tarihi binalara yerleşmişken, özellikle büyüyen bir müze için yeni bina tasarımlarınında kullanıldığı görülür. Bu çalışmada çeşitli büyüklük ve konsept örnekleri sunmalarıbakımından Danimarka Posta ve Telgraf Müzesi, Stockholm Posta Müzesi, Macaristan'dakiBalatonszemes ve Nagyvázsony Müzeleri, Helsinki Posta Müzesi, Paris Posta Müzesi, BernYeni PTT Müzesi ve Smithsonian Ulusal Posta Müzesi incelenmiştir.Bu çalışmada önerilen Antalya Posta Müzesi'nin amacı her şeyden önce Antalya veçevresinin posta tarihini anlatmak, olanakları elverdiğince de bu kapsamı ülke ve dünyaçapına genişletmek olmalıdır. Bunun yanı sıra Antalya'nın turistik ve kültürel değerini arttırıpkente uluslar arası prestij kazandırmayı hedeflemelidir. Müze, öncelikle Antalya veçevresinde posta tarihi açısından değer taşıyan nesnelerin takip edildiği ve toplandığı birmerkez olmalıdır. Bunun yanı sıra Antalya tarihi açısından herhangi bir anlamı olan pul,kartpostal gibi posta evrakı da toplanmalıdır. Koleksiyonun toplanması için alan çalışmalarıve diğer resmi kurumlarla bağlantılar gerçekleştirilmelidir.