Türkiye’de süt ve kırmızı et piyasalarında asimetrik fiyat davranışı

Abstract

Bu çalışma, Türkiye süt ve et piyasalarına ait tedarik zincirlerinde üretici (çiftlik) fiyatları ile perakende fiyatlar arasındaki fiyat iletiminde asimetri olup olmadığını belirlemeyi amaçlamaktadır. Bu doğrultuda kurulan modelde temel varsayım, söz konusu piyasalardaki nihai tüketim mallarının en büyük maliyet bileşeninin, sanayici tarafından tarımsal ürün üreticisine ödenen miktar olduğudur. Üretici ve perakende fiyat verilerinden oluşan seriler Engle Granger iki aşamalı eşbütünleşme analizine tabi tutulmuş ve söz konusu fiyatlar arası uzun dönemli bir ilişkinin var olduğu bulunmuştur. Fiyatlar arası kısa dönem ilişkisini belirlemek amacıyla kurulan Granger ve Lee hata düzeltme modeli süt piyasasına ait tedarik zincirindeki fiyat iletiminde asimetri olduğunu ortaya koymuştur. Et piyasası için yapılan analizde, pozitif fiyat değişiklikleri istatistiksel olarak anlamlı çıkmamakla beraber sonuçlar kısa dönemde fiyat iletiminde bir asimetri olduğunu işaret etmektedir. Üretici (çiftlik) ve perakende fiyatlar arası fiyat iletiminde asimetri, üretici fiyatlarındaki artışların aynı fiyatlardaki azalışlara göre perakende fiyatlara daha fazla ve/veya daha hızlı yansıtıldığını ifade etmektedir.