Network veri zarflama analizi ve Türkiye’de demiryolları üzerine bir uygulama

Abstract

Veri Zarflama Analizi (VZA) çeşitli girdi ve çıktı faktörlerini kullanarak karar verme birimlerinin göreceli verimliliklerini ölçmek için kullanılan parametrik olmayan bir metoddur. DEA genellikle girdileri son çıktılara dönüştüren bir karar verme biriminin (KVB) verimliliğini hesaplamak için kullanılır. Böyle bir KVB kara ? kutu olarak adlandırılır ve burada KVB içindeki süreç ve bağlantıların bilinmesine ihtiyaç yoktur. Bu tip bir kara ? kutu VZA yaklaşımında KVB'nin iç süreçlerinin ayrıntıları ihmal edilir ve dolayısıyla etkinsizliğin kaynakları tanımlanamaz. VZA hakkındaki geleneksel çalışmalar sistemi bir bütün olarak görmekte ve sistem içerisindeki bireysel süreçleri ihmal etmektedir.VZA araştırmacıları yakın zamanda, sadece kutuya katılan girdilerin ve kutudan ayrılan çıktıların hesaba katıldığı kara ? kutuyu inceleyerek bazı network yaklaşımları geliştirmişlerdir. Bu çabalar Network Veri Zarflama Analizi olarak adlandırılan yeni bir metodolojiye yol açmıştır. Network VZA belirli uygulamalar için VZA problemlerini modellemede esnek bir yol sağlamaktadır. Network VZA alt ? KVB'ler arasında anlamlı bağlantılar sağlar, iç süreçlerin verimliliklerini ölçmeye yardımcı olur ve böylece çok düğümlü karmaşık bir KVB'nin içine bakabilmemizi sağlar.Bu çalışma, bu yeni metodolojiyi açıklamayı ve bununla ilgili bazı farklı yaklaşımları tanıtmayı hedeflemektedir. Geleneksel VZA ve ana modelleri ile Network VZA kavramı ve çeşitli yaklaşımları sunulmaktadır. Uygulama olarak 1981 ? 2010 yılları arası Türkiye demiryolları taşımacılığının verimlilik değerleri hem Network VZA hem de geleneksel VZA metodlarıyla araştırılmakta, ve sonuçlar karşılaştırılmaktadır.