Yöresel mimari ve kültürel peyzaj analizi: Antalya Elmalı örneği

Abstract

Bu çalışmada, Antalya İli, Elmalı İlçesi kültürel peyzajları ve yöresel mimari ögeleri analiz edilmiştir. Peyzaj karakterlerinin 31 karakter ile ve tahıl ambarları, değirmenler, ağdalıklar, bağ evlerive arı serenlerinde oluşan yöresel mimarinin ise 22 karakter ile istatistiksel olarak analiz edildiği çalışma sonuçları topografya ve hidroloji karakterlerinin yöresel mimari ögelerin konumunda önemli rol oynadığını; peyzajdaki yapı özellikleri ile yöresel mimarideki yapı özelliklerinin benzerlikleri ile bir araya geldiklerini; diğer yandan görsel dinamik, form, teşvik edicilik, memnuniyet ile ölçek, çevreleme, kompozisyon, birlik gibi karakterlerin diğer peyzaj karakterlerinden ve yöresel mimari özelliklerinden ayrıldığını göstermiştir. Tahıl ambarları gibi halen kullanılmakta olan yöresel mimari ögeler üzerindeki müdahale durumu artarken, bağ evleri gibi kullanılmayan yapılarda ise bir değişiklik görülmemiştir. Çalışma, resmi bir koruma statüsünde olmayan yöresel mimari ögelerin bilimsel yöntemler ışığında literatüre girmesi ve tasarımlarda kullanılır hale getirilmesinin sağlanması açısından önem taşımaktadır. Bu amaçla peyzaj karakterleri ile ilişkileri incelenen Elmalı yöresel mimari ögelerinin plan, kesit, görünüşlerini içeren ve yapının orijinaline uygun olarak çıkartılan yapı rölöveleri hangi yöresel mimari ögenin hangi malzeme/malzemeler ve yapım teknikleri ile yapıldıklarını gösterirken gelecekteki restorasyon çalışmalarına kaynak olacak ve yöreye özgü yeni tasarımlara da yön verecek niteliktedir. Çalışma bulguları ile Elmalı Bölgesi kültürel peyzajları ve yöresel mimarisi ile bu iki grup arasındaki ilişkilerin incelenmesi, bilimsel bir veri tabanı oluşturmasının yanında, peyzaj ve yöresel mimarinin bütüncül olarak korunması açısından ve yerel yönetimler kadar, ilgili meslek gruplarının da uygulama alanlarını destekleyecek veriler ortaya koyulmuştur.