Kök boyası (Rubia Tinctorum L.) bitkisinin in-Vitro koşullarda rejenerasyon yeteneğinin araştırılması

Abstract

Bu çalışmada doku kültürü tekniğinden yararlanarak Rubia tinctorum bitkisinin rejenerasyon yeteneği araştırılmıştır. Rubia tinetorum Akdeniz üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü deneme tarlasından temin edilmiştir. Rubia tinctorum bitkisinin yaprak, boğum, boğumarası ve hipokotilinden alınan eksplantlar farklı bitki büyüme regülatörü (BAP ve NAA) içerikli Murashige ve Skoog (1962) besin ortamında, anterler ise farklı BAP, NAA ve sükroz içerikli Nitsch (1969) besin ortamında kültüre alınmışlardır. Boğum ve hipokotilinden alınan eksplantlar kallus oluşturmamış ve eksplantların gözlerinden, meristemden sürgün gelişmiştir. Anterlerin in vitro'da. rejenerasyonu gerçekleştirilememiştir. Anter kültürünün başarısını genotip faktörü kadar eksplantın alındığı bitkinin kültür şartları, tomurcuğa önuygulama, mikrosporun gelişim safhası, kültür ortamı bileşenleri, anterlerin inkubasyon şartlarıda etki etmektedir (Lörz, 1988). Rubia tinctorum' un yaprak ve boğumarasından alınan eksplantlar BAP ve NAA' in farklı kombinasyonlarım içeren ortamlarda kallus dokusu oluşturmuştur. Kallus dokusunda yalnızca kökler gelişmiştir. Bitki büyüme regülatörlerinin farklı konsantrasyonları kullanılmış olmasına rağmen sürgün gelişimi teşvik edilememiştir. Rubia tinetorum'un yaprak ve boğumarasından alınan eksplantlar kontrol ortamında kallus oluşturmamışlardır. NAA'in artışı kallus ve kök oluşumunu teşvik etmiştir. BAP oranındaki artışlar ise kallus oluşumunu azaltmış ve sürgün oluşumunu teşvik etmemiştir. Benzer sonuçlar BAP ve NAA'in kombinasyonlarında da 47saptanmıştır. Çalışılan koşullar altında yaprağın rejenerasyon yeteneği boğumarasına göre daha iyidir. Bitki büyüme regülatörlerinin eklenmesi köklerde ve kallusda sarıdan kiremit kırmızısı renge doğru bir renk değişikliği ile sonuçlanmıştır. Çünkü anthraquinone pigmentleri hücre içinde birikmektedir. Çalışmanın ileriye yönelik amacı tüm bitkiyi üretip anthraquinone elde edilmesine çalışılmaktansa doku kültürü teknikleri ile anthraquinone kitle sentezinin sağlanmasıdır.