2008 küresel kriz süresinde Türkiye’de ekonomiyi canlandırma paketinin oyun teorisi ile incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada Türkiye'de, 2007/8 küresel krizin etkilerini hafifletmek amacıyla 16 Mart 2009 tarihinde uygulamaya konulan ?ekonomiyi canlandırma paketi?, oyun teorisi bakış açısıyla incelenmiştir. Bu amaçla iktisadi ve siyasi tercihleri açıklamak için kıt kaynaklar üzerinde çatışan oyuncuların karar alma süreçlerini değerlendiren klasik oyun teorisi araçları kullanılmıştır. Oyuncuların belirlenmesinde, oyuncu merkezli kurumcu yaklaşımdan yararlanılarak komposit oyuncular, siyasi örgütler ve işveren örgütleri tanımlanmıştır.Oyuncuların öznel kriz tanımlarına bağlı kalarak ekonomik kriz dönemlerinde oyuncuların kendi kazançlarını çoklaştıracak şekilde yapabileceği tercihler teorik çerçevede açıklanmıştır. Küresel krizin başladığı dönem Türkiye'de hükümet ile işveren örgütleri arasındaki ilişki pazarlık oyunu ile modellenmiştir. Ekonomiyi canlandırma paketinin kabul edilmesiyle ortaya çıkan etkiler, beyaz eşya sektörü verileri dikkate alınarak izleme oyunu ile modellenmiştir. Model içerisinde oyuncuların tercihleri ve elde ettikleri kazançlar neden-sonuç ilişkisi içerisinde değerlendirilmiş, canlandırma paketinin oyuncuların kazançlarında yarattığı mali etki ve vergi indiriminden yararlanan oyuncular incelenerek, oyuncuların tercihleri doğrultusunda birbirlerine karşı sergiledikleri davranışın işbirlikçi ve çatışmacı doğası değerlendirilmiştir.Bu süreçte bazı oyuncuların pazarlık yaparak ya da diğer oyuncuların yaptıkları tercihleri izleyerek kendi kazançlarını çoklaştıracak kararları alma gücüne sahip oldukları, eksik bilgiye sahip olan oyuncuların ise ters seçim yaparak kendi kazançlarını olumsuz yönde etkileyebildikleri tespit edilmiştir.Oyuncuların birbirlerine karşı sergiledikleri davranışlara göre işveren örgütleri ile hükümet pazarlık ile işbirliği noktasına gelmiştir, özel kesim ve hükümet almış oldukları kararlarla komposit oyunculara (bireylere) karşı rekabetçi davranmıştır, komposit oyuncular ise uzlaşmacı davranış sergilemiştir. Rekabetçi davranış sergileyen oyuncular karşısında uzlaşmacı olan komposit oyuncular en fazla maliyete katlanan oyuncu olmuştur.