Bilgi-iletişim teknolojileri yatırımlarının değerlendirilmesi

Abstract

Bilgi-İletişim Teknolojileri (BİT) yeni iş modelleri ve iş dizaynları yaratmasının yanı sıra yüksek yatırım maliyetleriyle birlikte, yatırım getirilerine ilişkin birçok belirsizliği bünyesinde taşımaktadır. Daha da ilginç olan durum, bu tür yatırımları değerlemede kullanılabilecek standart bir ölçüm yönteminin bulunmayışıdır. Üretim yatırımı gibi geleneksel yatırımlardan farklı olarak BİT yatırımlarının değerlendirilmesinde, getirilerin dışında strateji, gizli maliyetler, farklı risk türleri ve performans gibi başka kriterlerin de dikkate alınması gerekmektedir. Bu çalışmada amacımız BİT yatırımlarını incelemek,farklılıklarını belirlemek ve getirilerin farklı değerleme yöntemleriyle hesaplanabileceğini ortaya koymaktır. Bu amaçla medya sektöründe bulunan bir işletmenin veri ambarı ve veri madenciliği konusunda yaptığı bir yatırımın verileri kullanılmıştır. En çok kullanılan üç yöntemle finansal değerleme yapıldıktan sonra geleneksel net bugünkü değer yöntemiyle, reel opsiyon fiyatlama yöntemi, getirilere ilişkin oynaklık bağlamında değerlendirilmiş, olası risklere karşı yatırım öncesi tedbirlerin alınmasını sağlayacak verilere ulaşılmıştır. Ayrıca yatırım sonucu oluşacak performans değişiklikleri Dengeli Puan Kartı yöntemi kullanılarak ölçülmüştür. BİT?nin iş akışları ve iş süreçlerine uyarlanmasında, getirilerin analiz edilmesi ve sayısallaştırılması aşamasında sorunlarla karşılaşılmaktadır. Bu noktada, BİT yatırımlarında temel sorun, maddi olmayan getirilerin ve gizli maliyetlerin ortaya çıkması ve bu belirsizliğin yönetiminde yaşanan zorluklardır. Referans bir değer olmakla birlikte Net Bugünkü Değer (NBD), iç verim oranı, karlılık endeksi gibi proje değerlendirmede kullanılan geleneksel yöntemler, BİT projelerinde temel sorun olan belirsizlik ve risk ile baş etme konusunda yetersizdir. Alınan kararların yatırıma esneklik kazandırması ve ek getirilerinin olması, bu getirilerin belirlenmesi konusunu da gündeme taşımaktadır. Yatırım esnekliği sonucu oluşan yeni değeri dikkate alan bir yöntem olarak reel opsiyon yöntemi kullanılabilir. Ayrıca performans ölçümü için Dengeli Puan Kartı, uygun bir değerleme yöntemidir.