Platon’un kadına bakışı

Abstract

Bu tezde, Platon'un kadına bakışı, onun evrenbilim, bilgibilim ve aşk kuramı çerçevesinde ele alınmaya çalışılmıştır. Yararlanılmış olan Platon'a ait pek çok kaynaktan en önemlileri olarak; Devlet, Yasalar, Timaios, Philebos, Şölen, Phaidros, Theaitetos, Lysis ve Devlet Adamı adlı diyaloglar gösterilebilir. İlk olarak, Platon'un evrenbilimi incelendi, çünkü evrenbiliminde Platon, kadına dair olan temel düşüncesini açığa vurur. Platon, Timaios adlı diyalogunda, kadım madde ile erkeği ise idea ile özdeşleştirmiştir. Kadının madde ile erkeğin ise idea ile özdeşleştirilmesinin, Platon'un bilgibilimi ve aşk kuramı ile dolaysız, devlet teorisi ile dolaylı bir bağı vardır. Bilgibilim açısından madde ya da oluş, bilgisi olmayan, karanlık bir şeydir. îdealar ise gerçek varlıklardır ve sadece onların bilgisi vardır. Aşk kuramında ise kadın, işin madde ya da bilgisi olmayan taratma itildiği için gerçek aşkı yaşayabilmekten uzak görülmüş, gerçek aşk iki erkek arasında yaşanan delikanlı aşkı olarak kabul edilmiştir. Dolayısı ile bir erkek, delikanlı aşkı sayesinde bilgi, dolayısı ile erdem kazanabilir. Devlet bir filozof tararından, yani gerçek varlığın bilgisine ulaşmış biri tarafından yönetilmelidir. Evrenbilim ve delikanlı aşk'ı göz önüne alındığında kadın kesinlikle bir filozof olarak değerlendirilemez, dolayısı ile devlet yöneticisi olarak da değerlendirilemez, fakat Platon, aynı zamanda, kadım devlet yöneticisi olabilecek yaratılışta görmüştür ki, bu bir çelişkidir. Biliyoruz ki, devlet yöneticisi olmak için filozof olunmalıdır. Eğer kadın ile madde özdeşleştirilmiş ise, nasıl olur da kadm aynı zamanda devlet yöneticisi olarak da görülebilir? Bu çelişki tezin son bölümünde tartışılmıştır.