Yenidünya (Eriobotrya japonica Lindl.) yapraklarında içsel hormonlar, karbonhidratlar ve azotun mevsimsel dağılımı

Abstract

Bu çalışmada, Gold Nugget ve Akko XIII yenidünya çeşitleri kullanılmıştır. Yenidünya ağaçlarından yaprak örnekleri morfolojik ayran (Ağustos), ilk çiçeklenme (Kasım), meyve tutumu (Şubat) ve meyvelerin olgunlaşmaya başladıkları dönemlerde (Mayıs) olmak üzere iki yıl süre ile alınmıştır. Alınan örneklerde serbest-, bağlı- ve toplam- formlarda baza içsel bitkisel hormonlar [ indol-3-asetik asit (IAA), gibberellik asit (GA3), absisik asit (ABA), zeatin (Z)], karbonhidratlar (toplam şeker ve nişasta) ve azot (N) miktarları ile karbonhidrat/azot (C/N) oranlan saptanmıştır. Araştırmada kullanılan materyaller, Narenciye ve Seracılık Araştırma Enstitüsü Serik-Kayaburnu istasyonuna ait yenidünya bahçesinde bulunan ve 1993 yılında dikimi yapılan yenidünya ağaçlarından alınmıştır, tçsel hormon düzeylerini belirlemek için örneklerin ekstraksiyon ve saflaştırma işlemleri ile toplam şeker, nişasta ve azot analizleri, Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Merkezi Laboratuarı ve Bahçe Bitkileri Bölümü Fizyoloji Laboratuarında; yüksek basınçlı sıvı kromatografîsi (HPLC) analizleri ise aynı Üniversitenin Tıp Fakültesi Merkezi Arastana ve Uygulama Laboratuarında gerçekleştirilmiştir. Deneme sonuçlarına göre, her iki yenidünya çeşidinde de genel itibari ile Ağustos ayında rninimum düzeyde bulunan içsel IAA miktarı sürekli artarak Mayıs ayında en üst seviyelere ulaşmıştır, İçsel GA3 morfolojik ayrım ve çiçeklenmenin olduğu aylardaoldukça düşük düzeylerde bulunurken, Mayıs ayında (sürgün gelişim dönemi) her iki çeşitte de maksimum düzeyde bulunmuştur. Her iki yenidünya çeşidinde de Ağustos ayında (morfolojik ayrım dönemi) maksimum düzeyde bulunan ABA, büyüme ve gelişmeye bağlı olarak devamlı bir azalma göstermiş ve Şubat ayında (küçük meyve dönemi) tesbit edilemeyecek kadar düşük seviyelere inmiştir. Ancak, Mayıs ayında (meyvelerin olgunlaşmaya başladığı dönem), ABA miktarında bir miktar artış gözlenmiştir, tik yıl her iki çeşitte de Z çiçeklerime dönemi boyunca artış göstermiş ve bu artış meyve tutumu döneminde en üst seviyeye çıkmıştır. Ancak, meyve olgunlaşma döneminde tekrar azalma göstermiştir, ikinci yıl, Gold Nugget yenidünya çeşidinde Şubat ayında ilk yıldakinin tersine bir durum elde edilmiştir. Akko XIII yenidünya çeşidinde ise, çiçeklenme boyunca ilk yıla göre pek yüksek olmayan sabit bir seyir elde edilmiş ve Mayıs ayında ise, her İki çeşitte de Z' de bir artışın olduğu bulunmuştur. Yenidünya yapraklarındaki toplam şekerler genel itibari ile meyve gelişimine bağlı olarak artarken, nişasta ve toplam karbonhidratlar azalmıştır. Nişasta ve toplam karbonhidratlardaki bu azalma meyvelerin olgunlaşmasına kadar devam etmiştir. N miktarı ve C/N oram (Akko XIII çeşidinin, Ağustos 2000 örneği haricinde) genel itibari ile morfolojik ayran döneminde maksimum düzeyde olup, büyüme ve gelişmeye bağlı olarak azalmıştır.