Korkuteli yöresinde yaygın dört kiraz (Prunus avium L.) çeşidinin bazı fenolojik, biyolojik ve pomolojik özelliklerinin araştırılması

Abstract

Bu çalışmada, Antalya ilinin Korkuteli ilçesinde yaygın olarak yetiştirilen dört kiraz çeşidinin (Beyaz Ömeroğlu, Karakiraz, Noble, Napolyon) bazı fenolojik, biyolojik ve pomolojik özellikleri araştırılmıştır. Bu amaçla 2001 ve 2002 yıllarında yapılan arazi çalışmaları Korkuteli ilçesinde bir üretici bahçesinde, laboratuar çalışmaları ise Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü Fizyoloji ve Pomoloji Laboratuarlarında yürütülmüştür. Çalışmalarda denemeye alman kiraz çeşitlerinin Korkuteli ekolojik koşullarında gösterdiği çiçeklerime, çiçek yapılan, tozlanma ve döllenme durumu, çiçektozu canlılıkları, polen tüpü gelişimi, meyve tutumu, meyve büyüme ve gelişme durumları incelenmiştir. Ayrıca, meyvelerin bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri de araştırılmıştır. Araştırmalar sonucunda denemeye alınan çeşitlerin çiçek açma zamanlarının çeşitlere ve yıllara göre farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Her iki yılda da en erken çiçeklerime Karakiraz çeşidinde, en geç çiçeklenmenin ise Beyaz Ömeroğlu çeşidinde meydana geldiği gözlenmiştir. Derim tarihleri bakımından da, yine en erken olgunlaşma Karakiraz çeşidinde, en geç olgunlaşma da Beyaz Ömeroğlu çeşidinde gerçekleşmiştir. Ayrıca, çiçeklenme, çift dişi organ oluşumu ve meyve tutumu üzerine özellikle sıcaklığın önemli ölçüde etkili olduğu saptanmıştır. Çeşitlerin çiçek tozu canlılığı incelendiğinde, her iki yılın ortalama sonuçlarına göre, en yüksek canlılık yüzdesi hem TTC (2,3,5-Triphenyl Tetrazolium Chlorid) testinden hem de IKI (İyotlu Potasyum İyodür) testinden Beyaz Ömeroğlu (%75.81 ve %79.49) çeşidinde elde edilmiştir. En düşük canlılık yüzdesi ise, deneme yıllan ortalamasına göre, TTC ve IKI canlılık testlerinden Noble (%64.31 ve %63.59) çeşidinde Ibelirlenmiştir. İn vitro çiçektozu çimlendirme testinde de, en yüksek çimlenme yüzdesi Beyaz Ömeroğlu (%49.23) çeşidinde, en düşük ise Karakiraz (%41.23) çeşidinde saptanmıştır. En fazla çift dişi organlı çiçek miktarı her iki deneme yılında da Beyaz Ömeroğlu (%18; %20) çeşidinden elde edilmiştir. En az çift dişi organlı çiçek miktarı ise, Napolyon (%1; %2) çeşidinde belirlenmiştir. Çeşitlerin döllenme biyolojilerine ilişkin çalışmalarda, çiçektozu çimborusunun tohum taslağına ulaşması için geçen süre; Napolyon x Beyaz Ömeroğlu kombinasyonunda 96 saat, Napolyon x Noble kombinasyonunda ise 120 saat olarak belirlenmiştir. Napolyon x Napolyon kombinasyonunda ise çiçektozu çimborusu tohum taslağına ulaşamamıştır. Çeşitlerin meyve tutum oranlan, Napolyon x Napolyon kombinasyonunda %0, Napolyon x Noble kombinasyonunda %10.12, Napolyon x Beyaz Ömeroğlu kombinasyonunda %22.25 ve Napolyon x Karakiraz kombinasyonunda %4.24 olarak belirlenmiştir. Çeşitlere göre, meyve ağırlığı, meyve çapı ve meyve boyu bakımından Napolyon (8.76 g; 23.15 mm; 23.06mm) çeşidi en iyi sonucu vermiştir. Meyve eti sertliği en fazla olan çeşit ise, Beyaz Ömeroğlu (0.73 kg/cm2 ) olarak belirlenmiştir. Çeşitlerinin suda çözünebilir kuru madde miktarının da, %20.50 ile %18.77 değerleri arasında, titre edilebilir asit içeriklerinin ise %1.32 ile %0.85 değerleri arasında değişim gösterdiği belirlenmiştir.