Türkiye'de yaş meyve sebze pazarlaması ve toptancı halleri (Antalya örneği)

Abstract

Yaş sebze ve meyve sektörü tarımsal üretimin dört kolundan biri olan bitkisel üretimin alt bileşenlerinden bir tanesidir. Yaş sebze ve meyve sektörü bünyesinde çok geniş bir yelpazeye yayılan ürün çeşitleri bulundurmaktadır. Bu ürünler kendi aralarında üretim şartlan açısından farklılık göstermekle birlikte, pazarlama aşamasında genellikle benzer basamaklardan ve kanallardan geçmektedir. Türkiye coğrafi özellikleri ve uygun iklim koşullan bakımından, önemli bir yaş sebze ve meyve üretim potansiyeline sahiptir. Dünya üretim rakamları değerlendirildiğinde, Türkiye yapmış olduğu üretim ile, önde gelen yaş sebze ve meyve üretici ülkelerinden biri konumundadır. Ekonomik değeri yüksek olan bir çok üründe Türkiye önemli bir üretim kapasitesine sahiptir. Yaş sebze ve meyve ürümerinin ihracat rakamları değerlendirildiğinde, üretimin çok az bir bölümünün (%3-4) ihracata konu olduğu görülmektedir. Ulusal pazara bakıldığında ise pazarlama sürecinde bir takım yapısal ve örgütsel sorunların olduğu görülmektedir. Yaş sebze ve meyve ticareti içerisinde yer alan taraflar açısından sıkıntılar olduğu görülmektedir. Özellikle üreticilerin ürünlerine istediği fiyatı alamadığı, tüketicilerin ise yüksek fiyatlar ödemek zorunda kaldığı söylenebilir. Çabuk bozulabilir ürünler olmaları nedeniyle, yaş sebze ve meyve ürünleri pazarlama süreci işlenmiş ürünlere göre farklılıklar göstermektedir. Ürünlerin üretim aşamasından tüketiciye ulaşana kadar olan pazarlama sürecinde, çeşitli basamaklardan geçilmektedir. Pazarlama sürecindeki bu basamakların kendine has özellikleri olmakla birlikte, ürünlerin yapısı itiban ile bir bütün içerisinde ele alınmalıdır. Yaş sebze ve meyve pazarlamasında yaşanan problemlerin değerlendirilebilmesi için, pazarlama sürecinde yer alan, toplama, ürünlerin hazırlanması, dereceleme, paketleme ve ambalajlama, standartdizasyon, depolama, taşıma, fiyatlandırma, dağıtım ve satış noktalan aşamaları ele alınmıştır.Türkiye'de yaş sebze ve meyve pazarlamasına bakıldığında, toptancı hal sisteminin önemli bir etkisi olduğu görülmektedir. Bu çalışmada, Türkiye'deki yaş sebze ve meyve piyasasını önemli ölçüde yansıttığı düşünülen Antalya'nın, tarımsal ve üretim yapısı ve toptancı hali örnek alınarak, yaş sebze ve meyve pazarlama konusu araştırılmıştır. Yaş sebze ve meyve ticareti içinde yer alan üretici, komisyoncu, tüccar, toptancı hal personeli, vb. taraflar ile yapılan ikili görüşmeler ile ürünlerinde fiyat oluşumu ve pazarlama süreci değerlendirip karşılaşılan sorunlar ile ilgili çözüm önerileri getirilmeye çalışılmıştır.