Mithridates VI. Eupator ve Roma

Abstract

Büyük îskenderin ölümünden sonra bütün Hellenistik Dönem boyunca Küçük Asya'daki Hellenistik krallıklann kendi aralarındaki kıyasıya rekabet içlerinden herhangi birinin ötekilere egemen olacak denli sivrilmesine engel olmuş ve bu durum Anadolu'nun siyasal bütünlüğüne kavuşmasını geciktirmiştir. Bu da şüphesiz Roma'nın işine yaramıştır. Böylelikle Romalılar hiçbir devletin büyümesine ve güçlenmesine izin vermeyerek Hellenistik krallıklar arasındaki güçler dengesini korumuşlar veya onları birbirlerine karşı kışkırtmışlar, ya da onların süregelen savaşlar sonunda birbirlerini yıpratmasını uzaktan izlemişlerdir. Fakat Romanın en tehlikeli ve güçlü düşmanlarından biri olan Pontos Kralı Mithridates VI. Eupator İö. I. yüzyılda Roma'mn Doğu Akdeniz'deki egemenliğine karşı savaşmıştır. Özellikle Birinci Mithridates-Roma Savaşı (ÎÖ. 89-85) sırasında, Anadolu ve Hellas'ta yaşayan Hellenlerin kurtarıcı sıfatıyla aynen ikinci bir İskender gibi ortaya atılarak, Romalılar karşısında hiç te azımsanmayacak basanlar elde etmiş ve kısa bir süre için de olsa Roma'mn Küçük Asya'daki hakimiyetine son vermiştir. Bununla birlikte Küçük Asya'daki Hellenistik krallıklar, prenslikler, bölgesel birlikler, yerel yöneticiler ve bağımsız kent devletleri Pontos kralına karşı, Roma saflarında yer almışlar ve Romalıların Anadolu'daki hakimiyetlerim sağlamlaştırmasına neden olmuşlardır. Böylelikle, belki bilerek, belki de bilmeyerek, bir yandan da kendi sonlarını hazırlamışlardır. Mithridates'in ölümüyle Hellenistik dünyanın son büyük ve tam bağımsız hükümdarı da ortadan kalkmış, Romalıların Küçük Asya hakimiyeti böylece kesinlik kazanmıştır. Bu tezin amacı, Pontos Kralı Mithridates VI. Eupator' un, Hellenistik Çağ Anadolu'sunun şekillenmesinde, Romalılara karşı oynadığı tarihi rolün ortaya konulması ve konuya ilişkin antik kaynaklarla modern literatürde bulunan karmaşık bilgilerin sistemleştirilerek anlaşılır bir hale getirilmesidir. Bütün bunlar yazılırken, Mithridates'in Hellen-Roma dünyası ve özellikle Anadolu'daki Hellen kentlerine karşı uyguladığı politikanın geniş bir perspektif içinde anlatılmasına özen gösterilmiştir. Böylelikle İÖ. I. yüzyılın ilk yarısındaki Anadolu Tarihi hakkında şimdiye kadar bilinenler, teoriler ve henüz anlaşılamayan noktalar sistematik bir biçimde bir araya getirilmeye, Anadolu'nun boyun eğmez kralının Romalılara karşı 40 yıl süren mücadelesi detaylı bir şekilde gözler önüne serilmeye çalışılmıştır.