Bölgesel kalkınma ve cazibe modelleri

Abstract

Bölgesel Kalkınma ve Cazibe Modelleri Bu çalışmada, bölgesel kalkınma çalışmalarında kullanılan cazibe modelleri incelenmiş ve elde edilebilen verilere dayalı olarak genel cazibe modelinin uygulanmasına çalışılmıştır. Bölgesel kalkınma modelleri arasında yer alan ekonomik temel teori, girdi-çıktı modeli, cazibe tipi modeller, gelişme kutupları teorisi ve pay arttırma analizi incelenmiştir. Cazibe modelleri incelenirken, bölge türlerini de ele alma gereği ortaya çıkmıştır. Bölge türleri olan homojen bölge, polarize bölge ve plan bölge kavramları tanımlanmış ve ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Cazibe tipi modeller incelenirken çekim güçlerini etkileyen uzaklık kavramı ve uzaklığın çekim güçlerini nasıl etkileyebileceği konusu üzerinde durulmuştur. Kimi modellerde uzaklıkla ters orantılı, kimi modellerde uzaklığın karesiyle ters orantılı olarak değişen çekim güçlerinin, uzaklığın bilinmeyen bir parametreye bağlı üssüyle ters orantılı olması da incelenmiştir. Bunun dışmda uzaklığın çekim gücüne etkisini, üstel fonksiyonlarla ifade eden cazibe modeline de yer verilmiştir, öte yandan cazibe modellerinde çekim gücünü olumlu biçimde etkileyen nüfus, pazar büyüklüğü, bazı merkezlerden alış ve satışlar gibi değişkenlerin cazibe modellerinde nasıl yer aldıkları ile ilgili çözümlemeler yapılmıştır. Yapılan uygulamada ise, Antalya bölgesinde alt bölgelerin birbirlerine etküerinin yoğunluğunu ölçmek ve polarize bölgeyi belirlemek için genel cazibe modeli kuUarulmıştır. Bu modele göre, etkileşim, yerlerin ne kadar büyük olduğu ve yerlerin birbirlerinden ne kadar uzak olduğu ile ilişkilidir. Yerler ne ölçüde geniş olursa; yerlerin birbirleri için sahip oldukları cazibe de o ölçüde artmaktadır. Yerler arasındaki uzaklık yerlerin birbirleri için sahip oldukları cazibeyi azaltıcı yönde etki yaratmaktadır.