Türkiye makarna sanayii sektör analizi yapı - işleyiş - performans

Abstract

Durum buğdayından üretilmektedir. Türkiye makarnanın hammaddesi, olan buğday üretiminde önemli bir güce sahiptir. Ancak, üretilen hammaddenin istenilen kalite düzeyinde ve miktarda ve uygun fiyatlarla temininde güçlükler yaşanıyor olması, makarna sanayiini ve bu sanayiinin rekabet gücünü olumsuz etkilemektedir. Türkiye makarna sanayiinin yıllık üretim kapasitesi 920 bin tonu bulmuştur. Ancak, yurtiçi tüketim istenilen seviyeye ulaşamamıştır. Türkiye'nin 5.94 kg'lik kişi başına yıllık makarna tüketimi, makarna ticaretinde söz sahibi olan rakip ülkelerinkinden düşüktür. Ayrıca, ihracat pazarlarında yaşanılan tıkanıklıklar, makarna sanayiinde atıl kapasite yaratmaktadır. Gerçekleştirilen ihracat miktarı 1997 'de 136 bin tona çıkmıştır. Daha sonraki dönemlerde, ABD 'de Türk makarnasına konulan anti-damping ve telafi edici vergilerin etkisiyle önce bu pazara yapılan ihracat azalmış ve hatta durma noktasına kadar gerilemiş, daha sonra da Rusya pazarında 1998 yılında yaşanılan ekonomik kriz nedeniyle ihracatta gerileme başlamıştır. Makarna sanayiinin en büyük ihraç pazarları olan bu iki ülkede yaşanılan olumsuz gelişmeler, ihracatın sınırlı sayıda pazara yönelik olmasının sakıncalarını ortaya çıkarmıştır. Makarna sanayiinin ihracatım olumsuz etkileyen bir diğer gelişme de, Avrupa Birliği (AB) ülkelerinin 1997 yılından itibaren Türkiye'den ithal ettikleri makarnaya 2.5 milyon ECU tutarında kota koyması olmuştur. Makarna ihracatı 2000 yılında 25 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Türkiye makarna sanayiinde faaliyet gösteren firma sayısı 27'dir. Makarna üreticilerinin üretim sistemlerinin, bu sektörde dünya lideri olan İtalya'nın teknolojisinden geri olmadığı ifade edilmektedir. Türk makarna sanayii hammadde teminine dayalı olarak bir takım sorunlar yaşamaktadır. Bu çalışmada, Türkiye makarna sanayiinin yapısı, yurtiçi ve yurtdışı gelişmeler çerçevesinde sektörün işleyişi ve sektöre giriş-çıkış engelleri ile sektörün temel sorunları irdelenerek, bir sektör analizi yapılmaya çalışılmıştır.