Kyme'den iki hellenistik portre

Abstract

Demosthenes Baltazzi, 1887 yılının Kasım ayı kazı sezonunda bir Aeol kenti olan Kyme'nin "Augusteum" olarak nitelenen yapısında birçok heykel ve portre bulmuştur. Bu çalışmanın konusunu oluşturan ve şimdi istanbul Arkeoloji Müzesinde 387 envanter numarasıyla kayıtlı olan erkek portresinin, değişik eşleştirmeler ve tipolojik özellikleri değerlendirilerek "Hephaistion"a ait olduğu sonucuna varılmıştır. Hephaistion, Makedonya kralı Büyük İskender'in yakın dostu, arkadaşı ve ordusunda kumandanıydı, iskender'le birlikteliği gerek Mısır'dan elimize geçen küme heykelleri (Lev.6), gerekse Pella yakınlarında üzerinde Hephaistion yazrtryla birlikte bulunmuş olan kabartma (Lev.4) ve şimdi Paul-Getty Müzesinde korunan küme (Lev.5) betimlemelerinde görülmektedir. Ayrıca portre bu örneklerin yanısıra Kyme'de İskender tipolojisine uyan ve tarafımızdan "tskender" olarak eşleştirilen bir diğer portreyle birarada bulunmuştur. Bu birliktelik portrenin Hephaistion'a ait olma olasılığını güçlendirmektedir. Bunun yanısıra her iki portrenin de aynı el işçiliğini göstermesi, diğer buluntu malzemelerinden biri olan Roxane başı (Lev.3b) da dahil olmak üzere, bunların aynı sanatçı ve ateh/e taralından yapıldıklarını söylemeye olanak tanır. Bunlar Hellenistik Dönem normlarryla çalışan, ama kendine Özgü, kuru işçiliğe sahip yerel bir atelyenin ürünü olmalıdırlar. Îskender-Hephaistion kümesinin beraberinde ele geçen Artemis, Roxane ve Augustus başlarından anlaşıldığı üzere bu heykel kümesi kentin önemli şahsiyetleri ya da kente hayırda bulunan hayırseverler onuruna yapılmış büyük bir anıtı süslüyorlardı. Bu anıt kentin merkezi olan agoraya çok yakın ve küçük tapınak benzeri yapılarla birarada konumlanmıştı. Portre, Roma dönemi imparator portrelerinde sıkça karşımıza çıkan, ama Hellenistik dönemde nadir olarak görülen bir yöntemle yapılmıştır: ikinci kez üzerinde çalışılarak bir başka portrenin bozulmasıyla Hephaistiona dönüştürülmüştür. Tipolojik ve stilistik özellikleri ve diğer bölgelerle yapılan karşılaştırmalar doğrultusunda Geç Hellenistik Dönem içerisinde I.ö. 120-1 00 yıllan arasına tariTılendirilmektedir.